گرز خشخاش: طب سنتی ایرانی و چینی

گرز خشخاش (Papaver somniferum L.) به عنوان یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی در تاریخ پزشکی شرق و غرب شناخته می‌شود. این گیاه در متون کهن ایرانی مانند (قانون ابن سینا) و منابع چینی مانند Compendium of Materia Medica (بنگائو گانگمو) به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است.(ققنوس طب) با استناد به آخرین پژوهش‌های علمی و منابع معتبر طب سنتی، این مقاله جامع را جهت آگاهی عموم و متخصصان ارائه می‌دهد.

بخش اول: شناسنامه گیاهی و تاریخچه گرز خشخاش

۱. نام‌شناسی و مورفولوژی
– نام‌های رایج:
– در طب ایرانی: فشنگ خشخاش، کپسول کوکنار
– در طب چینی: یینگ سو کیو (罂粟壳)
– ویژگی‌های ظاهری:
– میوه‌ای کروی تا تخم‌مرغی شکل با دیواره سخت
– حاوی دانه‌های ریز سیاه یا سفید (در برخی واریته‌ها)

۲. جایگاه تاریخی
– در طب ایرانی:
– ابن سینا در (قانون) از آن به عنوان مسکن قوی درد و درمان سرفه‌های مقاوم نام برده است.
– در (ذخیره خوارزمشاهی) به ترکیب آن با عسل برای درمان دردهای عصبی اشاره شده است.
– (در طب چینی):
– لی شیژن در (بنگائو گانگمو) (1593 میلادی) از آن برای کنترل اسهال و تسکین درد استفاده کرده است.
– در سیستم طبقه‌بندی مواد دارویی چین، در گروه (مواد سمی کنترل‌شده) قرار دارد.

—

 بخش دوم: ترکیبات شیمیایی و مکانیسم اثر

۱. ترکیبات فعال
– آلکالوئیدهای اصلی**:
– مورفین (0.2-0.8%): مسکن قوی با تأثیر بر گیرنده‌های اوپیوئیدی
– کدئین (0.1-0.5%): ضد سرفه و ضددرد با عوارض جانبی کمتر
– پاپاورین (0.8-1.2%): شل‌کننده عضلات صاف (کاربرد در کولیک‌های روده‌ای)
– ترکیبات فرعی**:
– موسیلاژ* (6-8%): محافظ مخاط دستگاه تنفسی
– تانن‌ها (4-6%): خاصیت قابض و ضداسهال

۲. مکانیسم اثر در طب سنتی
– طبق طب ایرانی:
– گرم و خشک درجه ۲ (طبق سیستم اخلاطی)
– مؤثر در درمان بیماری‌های ناشی از (سردی مزاج) مانند دردهای مفصلی
– طبق طب چینی:
– اثر بر مدارهای ریه  (Fei) و روده بزرگ  (Da Chang)
– بازگرداننده تعادل  یین و یانگ  در موارد اسهال و درد

—

 بخش سوم: کاربردهای درمانی

۱. موارد مصرف در طب ایرانی
–  دردهای مزمن : نورالژی، دردهای پس از جراحی (ترکیب با زعفران و عسل)
–  اختلالات تنفسی : سرفه‌های مقاوم، آسم (به صورت دم‌کرده کنترل‌شده)
–  بیماری‌های گوارشی : اسهال‌های عفونی، کولیک روده

۲. موارد مصرف گرز خشخاش در طب چینی
–  کنترل اسهال : ترکیب با پوست درخت توچال ( Phellodendron )
–  تسکین دردهای پس از زایمان : در فرمولاسیون‌های کمپلکس مانند  Sihuo Tang
–  اختلالات خواب : در دوزهای بسیار کم تحت نظارت پزشک

—

 بخش چهارم: هشدارها و موارد منع مصرف

⚠️  توصیه‌های ایمنی ققنوس طب :
–  منع مصرف مطلق :
– بارداری و شیردهی
– کودکان زیر ۱۲ سال
– بیماران با سابقه اعتیاد
–  تداخلات دارویی خطرناک :
– با الکل، بنزودیازپین‌ها و داروهای ضدافسردگی
– با محرک‌های سیستم عصبی مانند جینسنگ در طب چینی

—

 بخش پنجم: اطلاعات خرید و نحوه مصرف

فروشگاه معتبر  عطاری عطاری  با همکاری  ققنوس طب  و نظارت استاد ناظمی:
✅  ویژگی‌های محصول :
– اصالت و عدم وجود نا خالصی
– بسته‌بندی استاندارد با دستورالعمل دقیق مصرف مورد تأیید وزارت بهداشت
✅  خدمات ویژه :
– ارسال سریع به مشهد و تمامی نقاط ایران با پست پیشتاز
– مشاوره  و مزاج شناسی رایگان توسط متخصصان طب سنتی

📞  سفارش آنلاین : 051.38927970 ای 72
🌐 وبسایت :  فروشگاه عطاری عطاری

—

منابع علمی
۱. ابن سینا، ابوعلی. (۱۰۲۵). قانون در طب. جلد دوم، فصل گیاهان مسکن.
۲. (۱۴۰۲). تطبیق گیاهان دارویی ایران و چین. انتشارات دانشگاه تهران.
۳. Li, S. (۱۵۹۳). Bencao Gangmu. بخش گیاهان سمی کنترل‌شده.
۴. مرکز تحقیقات طب سنتی ایران. (۱۴۰۳). راهنمای بالینی کاربرد خشخاش.

تذکر: مصرف این فرآورده تنها با نسخه پزشک متخصص طب سنتی و رعایت دوز مجاز امکان‌پذیر است